سیستم فرمان

سیستم فرمان، فرمانروای  هدایت خودرو

سیستم فرمان به عنوان یکی از مهم‌ترین سامانه‌های خودرو، رابط بین راننده و چرخ‌ها است. این سیستم به شما امکان می‌دهد تا مسیر حرکت خودرو را به طور دقیق کنترل و هدایت کنید. بدون سیستم فرمان، رانندگی غیرممکن یا بسیار خطرناک خواهد بود.

تصور کنید در حال رانندگی در یک جاده لغزنده هستید. ناگهان، یک کودک به وسط جاده می‌دود. شما با تمام توان فرمان را می‌چرخانید تا از برخورد با او جلوگیری کنید. در این لحظه حیاتی، سیستم فرمان نقش خود را در هدایت خودرو را ایفا می‌کند.

تاریخچه‌ای مختصر از سیستم فرمان:

* سده‌های اولیه: ارابه‌ها و گاری‌ها با استفاده از اهرم‌های چوبی هدایت می‌شدند.

* اواخر قرن هجدهم: اولین سیستم فرمان مکانیکی شبیه به سیستم‌های امروزی توسط آکرمن اختراع شد.

* دهه 1920: سیستم فرمان هیدرولیکی معرفی شد که رانندگی را آسان‌تر کرد.

* امروزه: سیستم‌های فرمان برقی به دلیل مزایای متعدد، به طور فزاینده‌ای در حال محبوبیت هستند.

در ادامه به بررسی عمیق‌تر اجزای این  سیستم ، انواع آن، عیب‌یابی، تعمیر و نکات ایمنی مربوط به آن خواهیم پرداخت.

انواع سیستم فرمان:

سیستم فرمان یکی از مهم‌ترین سامانه‌های خودرو است که وظیفه‌ی کنترل و هدایت مسیر حرکت را بر عهده دارد. این سیستم در طول تاریخ تکامل یافته و امروزه شاهد تنوع در انواع آن هستیم. در ادامه به شرح سه نوع متداول این  سیستم ، مزایا و معایب هر کدام می‌پردازیم:

1. سیستم فرمان مکانیکی:

* عملکرد سیستم مکانیکی:

این نوع سیستم از نیروی انسانی برای چرخاندن چرخ‌ها استفاده می‌کند. به این ترتیب که با چرخاندن فرمان، نیروی مکانیکی از طریق میل فرمان به جعبه فرمان منتقل شده و سپس به چرخ‌ها اعمال می‌شود.

* مزایای سیستم مکانیکی:

    * سادگی و قیمت مناسب: ساختار ساده این سیستم، تعمیر و نگهداری آن را آسان‌تر و ارزان‌تر می‌کند.

    * قابلیت اطمینان بالا: به دلیل عدم وجود اجزای پیچیده، احتمال خرابی در این سیستم کمتر است.

    * احساس دقیق رانندگی: راننده به طور مستقیم با چرخ‌ها ارتباط برقرار می‌کند و حس دقیق‌تری از جاده دارد.

* معایب:

    * نیروی مورد نیاز زیاد: چرخاندن فرمان در سرعت‌های پایین و هنگام پارک کردن دشوارتر است.

    * دقت پایین در سرعت‌های بالا: به دلیل عدم وجود سیستم‌های کمکی، دقت فرمان در سرعت‌های بالا کاهش می‌یابد.

    * لرزش و خستگی راننده: به دلیل انتقال مستقیم ارتعاشات جاده به فرمان، راننده زودتر خسته می‌شود.

2. سیستم فرمان هیدرولیکی:

* عملکردسیستم هیدرولیکی:

این سیستم از نیروی سیال (روغن) برای افزایش قدرت و سهولت رانندگی استفاده می‌کند. پمپ هیدرولیکی با استفاده از موتور، روغن را با فشار به مدار فرمان هدایت می‌کند و این فشار به چرخ‌ها اعمال می‌شود.

* مزایای سیستم هیدرولیکی:

    * رانندگی آسان: نیاز به نیروی کمتری برای چرخاندن فرمان وجود دارد و رانندگی به خصوص در سرعت‌های پایین و هنگام پارک کردن آسان‌تر می‌شود.

    * دقت بالا: سیستم هیدرولیکی به حفظ دقت فرمان در سرعت‌های بالا کمک می‌کند.

    * کاهش لرزش و خستگی راننده: سیستم هیدرولیکی لرزش‌های جاده را تا حدی جذب می‌کند و رانندگی را برای راننده راحت‌تر می‌کند.

* معایب:

    * پیچیدگی بیشتر: ساختار پیچیده‌تر این سیستم، تعمیر و نگهداری آن را دشوارتر و گران‌تر می‌کند.

    * مصرف انرژی: پمپ هیدرولیکی برای کار کردن به نیروی موتور نیاز دارد و مصرف سوخت را افزایش می‌دهد.

    * مشکلات زیست محیطی: نشتی روغن هیدرولیک می‌تواند به محیط زیست آسیب برساند.

3. سیستم فرمان برقی:

* عملکردسیستم برقی:

این سیستم از موتور الکتریکی برای کمک به چرخاندن چرخ‌ها استفاده می‌کند. سنسورها میزان چرخش فرمان را تشخیص داده و به موتور الکتریکی فرمان می‌دهند تا نیروی لازم را به چرخ‌ها اعمال کند.

* مزایای سیستم برقی:

    * مصرف سوخت کمتر: به دلیل عدم نیاز به پمپ هیدرولیکی، مصرف سوخت در این سیستم کمتر است.

    * رانندگی آسان: نیاز به نیروی کمتری برای چرخاندن فرمان وجود دارد و رانندگی به خصوص در سرعت‌های پایین و هنگام پارک کردن آسان‌تر می‌شود.

    * دقت بالا: سیستم برقی به حفظ دقت فرمان در سرعت‌های بالا کمک می‌کند.

    * قابلیت تنظیم: می‌توان عملکرد سیستم فرمان برقی را متناسب با شرایط رانندگی تنظیم کرد.

    * سازگاری با محیط زیست: این سیستم به دلیل عدم استفاده از روغن هیدرولیک، دوستدار محیط زیست است.

* معایب:

    * قیمت بالا: ساختار پیچیده‌تر این سیستم، قیمت آن را به نسبت سیستم‌های دیگر بیشتر می‌کند.

    * احساس رانندگی مصنوعی: به دلیل عدم ارتباط مستقیم راننده با چرخ‌ها، حس رانندگی تا حدی مصنوعی و غیرطبیعی است.

    * نیاز به تعمیر تخصصی: تعمیر و نگهداری این سیستم به دانش و تخصص

عیب یابی و تعمیر سیستم فرمان:

سیستم فرمان نقشی حیاتی در کنترل و هدایت خودرو ایفا می‌کند. خرابی هر یک از اجزای این سیستم می‌تواند خطرناک باشد و رانندگی را دشوار یا غیرممکن کند. به همین دلیل، عیب یابی و تعمیر به موقع این  سیستم از اهمیت بالایی برخوردار است.

علائم خرابی سیستم فرمان:

* سفت شدن فرمان:

    * کم بودن یا نامساوی بودن باد تایرها

    * اصطکاک در جعبه فرمان

    * نقص فنی در پمپ هیدرولیک (در سیستم‌های هیدرولیکی)

    * نقص فنی در موتور الکتریکی (در سیستم‌های برقی)

* لقی فرمان:

    * شل شدن اتصالات در سیستم

    * نقص فنی در جعبه فرمان

    * ساییدگی سیبک ها

* صدای غیرعادی از فرمان:

    * کمبود روغن هیدرولیک (در سیستم‌های هیدرولیکی)

    * نقص فنی در پمپ هیدرولیک (در سیستم‌های هیدرولیکی)

    * ساییدگی اجزای جعبه فرمان

* نشت روغن هیدرولیک:

    * نقص فنی در شلنگ ها و اتصالات سیستم هیدرولیک

    * خرابی پمپ هیدرولیک

* عدم بازگشت فرمان به حالت مستقیم:

    * نقص فنی در جعبه فرمان

    * نقص فنی در سیستم تعلیق

راهکارهای رفع عیوب رایج سیستم فرمان:

* سفت شدن فرمان:

    * تنظیم باد تایرها

    * بررسی و رفع نقص فنی در پمپ هیدرولیک (در سیستم‌های هیدرولیکی)

    * بررسی و رفع نقص فنی در موتور الکتریکی (در سیستم‌های برقی)

* لقی فرمان:

    * سفت کردن اتصالات شل شده

    * تعمیر یا تعویض جعبه فرمان

    * تعویض سیبک ها

* صدای غیرعادی از فرمان:

    * بررسی و تنظیم سطح روغن هیدرولیک (در سیستم‌های هیدرولیکی)

    * تعمیر یا تعویض پمپ هیدرولیک (در سیستم‌های هیدرولیکی)

    * تعمیر جعبه فرمان

* نشت روغن هیدرولیک:

    * تعمیر یا تعویض شلنگ ها و اتصالات معیوب

    * تعمیر یا تعویض پمپ هیدرولیک

* عدم بازگشت فرمان به حالت مستقیم:

    * تعمیر یا تعویض جعبه فرمان

    * بررسی و تعمیر سیستم تعلیق

نکاتی برای نگهداری و افزایش طول عمر سیستم فرمان:

بررسی و تنظیم باد تایرها به طور منظم: باد نامناسب تایرها می‌تواند به سیستم تعلیق فشار وارد کند.

بررسی سطح روغن هیدرولیک (در سیستم‌های هیدرولیکی): کمبود روغن هیدرولیک می‌تواند به سیستم فرمان آسیب برساند.

جلوگیری از ضربه به سیستم : از رانندگی در جاده‌های ناهموار و پر دست انداز با سرعت بالا خودداری کنید.

سرویس دوره‌ای سیستم فرمان: به طور منظم سیستم را توسط یک مکانیک ماهر بررسی و سرویس کنید.

استفاده از قطعات یدکی باکیفیت: در صورت نیاز به تعویض قطعات، از قطعات یدکی باکیفیت و اورجینال استفاده کنید.

با رعایت این نکات می‌توانید از سلامت سیستم فرمان خودروی خود اطمینان حاصل کرده و طول عمر آن را افزایش دهید.

ترفندهایی برای بهبود فرمان پذیری و کنترل خودرو:

1. تنظیم باد تایرها:

* باد نامناسب تایرها می‌تواند به طور قابل توجهی بر فرمان پذیری و کنترل خودرو تاثیر منفی بگذارد.

* به طور منظم باد تایرها را با استفاده از فشارسنج بررسی و تنظیم کنید.

* از تنظیم باد تایرها بر اساس دفترچه راهنمای خودرو خود اطمینان حاصل کنید.

2. حفظ تعادل و هم‌ترازی چرخ‌ها:

* عدم تعادل و هم‌ترازی چرخ‌ها می‌تواند باعث لرزش فرمان، ناپایداری خودرو و کشیده شدن آن به یک سمت شود.

* به طور منظم تعادل و هم‌ترازی چرخ‌ها را توسط یک مکانیک ماهر بررسی و تنظیم کنید.

3. استفاده از کمک فنرهای مناسب:

* کمک فنرهای معیوب یا نامناسب می‌توانند باعث ناپایداری خودرو در پیچ‌ها و هنگام ترمزگیری شوند.

* در صورت نیاز، کمک فنرهای خودرو را با نمونه‌های باکیفیت و مناسب تعویض کنید.

4. بررسی و تعمیر سیستم تعلیق:

* نقص فنی در سیستم تعلیق می‌تواند بر فرمان پذیری و کنترل خودرو تاثیر منفی بگذارد.

* به طور منظم سیستم تعلیق را توسط یک مکانیک ماهر بررسی و تعمیر کنید.

5. رانندگی با سرعت مناسب:

* رانندگی با سرعت بالا، به خصوص در جاده‌های لغزنده یا ناهموار، می‌تواند کنترل خودرو را دشوارتر کند.

* با سرعت مناسب و مطمئنه رانندگی کنید و از سبقت غیرمجاز و حرکات مخاطره آمیز خودداری کنید.

6. تکنیک های صحیح چرخاندن فرمان:

* در هنگام رانندگی مستقیم، فرمان را محکم و با دو دست نگه دارید.

* هنگام چرخاندن فرمان، از حرکات ناگهانی و تند خودداری کنید.

* در پیچ‌ها، فرمان را به آرامی و به اندازه لازم بچرخانید.

* در هنگام ترمزگیری، از فشار ناگهانی به پدال ترمز خودداری کنید.

* در شرایط لغزنده، با احتیاط رانندگی کنید و از حرکات ناگهانی فرمان خودداری کنید.

7. استفاده از سیستم‌های کمکی:

* سیستم‌های کمکی مانند ترمز ضد قفل (ABS) و سیستم کنترل پایداری (ESC) می‌توانند به حفظ کنترل خودرو در شرایط دشوار کمک کنند.

* در صورت امکان، از خودروهایی که مجهز به این سیستم‌ها هستند استفاده کنید.

با رعایت این ترفندها می‌توانید فرمان پذیری و کنترل خودرو خود را بهبود بخشید و رانندگی ایمن‌تر و لذت‌بخش‌تری را تجربه کنید.

 8 سوال رایج در مورد سیستم فرمان:

1. خلاصی مجاز غربیلک فرمان چقدر است؟

* خلاصی مجاز غربیلک فرمان حدود 2 تا 3 سانتی متر (حدود 10 درجه) است.

* به این معنی که با چرخاندن فرمان تا حدود کمتر از 2 تا 3 سانتی متر، جهت تایرهای جلو و در نتیجه جهت خودرو تغییری نمی‌کند.

* خلاصی بیش از حد مجاز فرمان می‌تواند نشان دهنده نقص فنی در سیستم فرمان باشد.

2. طریقه صحیح گرفتن فرمان چیست؟

* بهترین روش برای گرفتن فرمان، استفاده از روش “ساعت 9 و 3” است.

* در این روش، دستان خود را به طوری روی فرمان قرار دهید که انگشتان شست شما در محل ساعت 9 و 3 قرار بگیرند.

* این روش به شما کنترل و تسلط بهتری بر فرمان می‌دهد و در هنگام رانندگی در پیچ‌ها و شرایط دشوار مفید خواهد بود.

3. مزیت سیستم فرمان هیدرولیک نسبت به سیستم مکانیکی چیست؟

* سیستم فرمان هیدرولیک از نیروی سیال (روغن) برای افزایش قدرت و سهولت رانندگی استفاده می‌کند.

* این سیستم به راننده اجازه می‌دهد تا با نیروی کمتری فرمان را بچرخاند، به خصوص در سرعت‌های پایین و هنگام پارک کردن.

* همچنین، سیستم هیدرولیک دقت فرمان را در سرعت‌های بالا افزایش می‌دهد.

4. لرزش غربیلک فرمان در سرعت‌های بالا نشانه چیست؟

* لرزش غربیلک فرمان در سرعت‌های بالا می‌تواند نشانه‌های مختلفی داشته باشد، از جمله:

    * بالانس نبودن چرخ‌ها

    * نقص فنی در سیستم تعلیق

    * نقص فنی در سیستم فرمان

    * نقص فنی در تایرها

* برای تشخیص دقیق علت لرزش فرمان، باید به یک مکانیک مراجعه کرد.

5. در چه زمانی باید سیستم فرمان را به طور کامل تعویض کرد؟

* در بیشتر موارد، تعویض کامل سیستم فرمان ضروری نیست.

* با تعمیر و نگهداری به موقع و تعویض قطعات معیوب، می‌توان عمر مفید سیستم را به طور قابل توجهی افزایش داد.

* در موارد نادر، مانند تصادفات شدید یا نقص فنی غیرقابل تعمیر، ممکن است تعویض کامل سیستم فرمان لازم باشد.

6. چه نکاتی را برای نگهداری از سیستم فرمان باید رعایت کرد؟

به طور منظم باد تایرها را بررسی و تنظیم کنید.

سطح روغن هیدرولیک (در سیستم‌های هیدرولیکی) را به طور منظم بررسی کنید.

از رانندگی در جاده‌های ناهموار و پر دست انداز با سرعت بالا خودداری کنید.

به طور منظم سیستم را توسط یک مکانیک ماهر بررسی و سرویس کنید.

از قطعات یدکی باکیفیت و اورجینال برای تعمیر سیستم فرمان استفاده کنید.

7. آیا می‌توان سیستم فرمان را ارتقا داد؟

بله، ارتقای سیستم فرمان تا حدی امکان‌پذیر است.

برای مثال، می‌توان سیستم فرمان مکانیکی را به سیستم فرمان هیدرولیک یا برقی ارتقا داد.

همچنین، می‌توان از قطعات باکیفیت‌تر و اسپرت‌تر برای ارتقای عملکرد سیستم استفاده کرد.

ارتقای سیستم می‌تواند به بهبود فرمان پذیری، کنترل و لذت رانندگی کمک کند.

8. آیا رانندگی با خودروهایی که نقص فنی در سیستم فرمان دارند مجاز است؟

رانندگی با خودروهایی که نقص فنی در سیستم فرمان دارند بسیار خطرناک است و به هیچ وجه مجاز نیست.

نقص فنی در این سیستم می‌تواند به طور ناگهانی کنترل خودرو را از راننده گرفته و منجر به تصادفات